روش آموزش آفرینندگی
همه روانشناسان پرورشی ومتخصصان آموزشی معتقدند که توانایی های خلاق وشیوه های فکری واگرا را می توان به افراد به خصوص به کودکان ونوجوانان ،آموزش داد.پیشنهادهای مهم این صاحبنظران درباره روشها وفنون ایجاد خلاقیت به قرار زیر است:
· تجارب دانش آموزان را به موقعیتهای خاصی محدود نکنید. کارهای بدیع وتخیل آمیز دانش آموزان را مورد تشویق قرار دهید.سئوالهایی را از آنها بپرسید که مشوق تفکر واگرا باشد واز تکرار روشهای معمولی ومتداول بپرهیزید.یکی از روانشناسان به نام کالاگر(1964)در این زمینه گفته است که نوع سئوالهایی که معلم از دانش آموزان می پرسد.،بر نحوه ی تفکر آنها بسیار مؤثر است.مثلاً معلمی که در آموزش بررسی تراژدی هاملت (نمایشنامه معروف ویلیام شکسپیر)این سئوال را می پرسد:«چرا هاملت تقاضای اوفیلیا را رد کرد؟»دانش آموزان ممکن است از طریق تفکر همگرا این جوابها را بدهند:«هاملت از کلیه زنان بیزار شده بود .اوفیلیا هم یک زن بود ،از این رو هاملت او را جواب کرد.»اما معلم می تواند از طریق طرح سئوالهایی شبیه به سئوالهای زیر ،دانش آموزان را به تفکر واگرا وادارد:«هاملت چه روش دیگری را می توانست به کار ببرد تا شاه را به دام بیندازد؟»«مادر هاملت چه راههایی را پیش رو داشت؟»«اگر پولونیوس کشته نمی شد ،چه تاثیری بر نتیجه داستان می گذاشت؟»به عنوان مثالی دیگر معلم می تواند در درس علوم ،از دانش آموزان بپرسد «اگر نیروی جاذبه وجود نداشت انسان با چه مشکلاتی روبرو می شد؟»
بیشتر سئوالهایی را بپرسید که با چرا وچگونه آغاز می شوند،نه با کجا ،چه کسی وچه وقت.سئوالهایی
را مطرح کنید که دارای جوابهای متعدد باشند .سئوالهایی که تنها یک جواب دارند منجر به تفکر همگرا می شوند .سئوالهایی که جوابهای متعددی را در یادگیرنده بر می انگیزانند مشوق تفکرا واگرا وآفریننده هستند.
- به یاد گیرندگان نشان دهید که برای طرح سئوالها وابراز اندیشه های غیر معمول وبدیع آنها ارزش واحترام قایل هستید.دانش آموزان خود راتشویق کنید تا سئوال های گوناگون از شما بپرسند.فراتر از اطلاعات ودانش های معمول فکر کنند.و راههای متعددی برای مسائل پیشنهاد دهند.از سئوالهای غیر معمولی که از سوی دانش آموزان مطرح می شوند وشما از عهده جواب دادن به آنها بر نمی آیید نهراسید.به آنها کمک کنید تا با همکاری یکدیگر برای یافتن جواب سئوالها تلاش کنند.دانش آموزان را در اظهار اندیشه های اصیل تشویق کنیدو با اظهار نظر عای غیر قالبی وغیر متداول وبدیع آنها ،حتی اگر خارج از تصورات خود شما باشند.با خوشرویی واحترام برخورد کنید.
- فرصتهایی را برای خود آموزی ویادگیری اکتشافی در اختیار یاد گیرندگان قرار دهید و این نوع یادگیری آنها را تقویت کنید.یکی از ویژگیهای افراد آفریننده داشتن استقلال رای وتوانایی در پیدا کردن راه حل برای مسائل به صورت اکتشافی واز راه خود آموزی است.این نوع دانش آموزان هستند که نیاز به این گونه فرصتها دارند.بخشی از امتیازهای تحصیلی را به اینگونه فعالیتها اختصاص دهید.اگر تنها حفظ کردن مطالب و راه حل های قالبی مورد تایید معلمان واقع شود،دانش آموزان تنها به حفظ کردن مطالب خواهند پرداخت.اما اگر اندیشه های اصیل مورد تایید معلمان واقع شود،دانش آموزان به فعالیتهای خلاق مبادرت خواهند کرد.
- نسبت به تفاوتهای فردی یادگیرندگان با احترام برخورد کنید ودر پرورش استعدادهای ویژه آنان بکوشید.از وادار کردن دانش آموزان به رقابت وچشم وهم چشمی با یکدیگر بپرهیزید.هر یک از دانش آموزان دارای استعداد وقریحه مخصوص به خود است که ممکن است از این جنبه،با دانش آموزان دیگر متفاوت باشد.در پرورش استعدادهای ویژه ،در دانش آموزان بکوشید.یافته های پژوهشی نشان داده اند که برخوردهای صحیح معلمان با کودکان در سنین پایین،بر رشد استعدادهای خلاق کودکان تاثیر فراوان دارد.گورتزل وگورتزل(Goretzel&Goretzel 1962) پس از بررسی شرایط پرورشی 400 تن از مشاهیر قرن بیستم ،درباره تاثیر شرایط پرورشی آموزشگاهها وروش آموزشی معلمان بر رشد تواناییهای خلاق در کودکان ،اینگونه بیان داشته اند:«معلمانی که بیش از معلمان دیگر مورد احترام وعلاقه این افراد نخبه –مشاهیر مورد مطالعه –قرار داشتند،معلمانی بودند که به این افراد امکان می دادند تا متناسب با توانایی هایشان پیش بروند،به آنها فرصت فعالیت در موضوعهای دلخواهشان را می دادند،آنها را به تفکر وا می داشتند وبه آنها برای مطالعه کتابهای مهیج معرفی می کردند»(ص9)
این وبلاگی درباره مسائل روانشناسی است .وسعی می شود بیشتر مطالب آن علمی بوده تا شاید راهگشا وپاسخگوی برخی از نیازهای شما عزیزان باشد.